Wunsch wijst op veranderingen economisch weefsel

Gouverneur Wunsch van de Nationale Bank was vorige week te gast in de Kamercommissie Begroting en Financiën om de economische toestand in tijden van covid toe te lichten. Hieronder enkele observaties:

Het herstel zal minder krachtig zijn dan enkele maanden geleden voorzien en de weerslag op onze economie zal groter zijn. Zonder de covid-crisis was de verwachting dat het BNP  (+/-450 mia) van 100 begin 2020 naar 104 zou groeien. Nu verwacht men dat het BNP eind 2022 slechts 97 zal bedragen, een verschil van 7 punten dus.

De vele miljarden die in de ons land werden ingepompd , hebben voornamelijk gediend om de inkomens van de burgers (deels) te behouden en om te verzekeren dat zij van de  nodige kwaliteitsvolle zorg kunnen genieten. Van de 18 miljard € gaat 5,2 miljard € naar de gezondheidszorg, 7.6 miljard € naar ondersteuning van het inkomen en 6,3 miljard € naar de ondersteuning van organisaties en bedrijven.

De NBB doet zeer regelmatig een uitgebreid onderzoek bij bedrijven en particulieren en monitort dus zeer goed de impact van de corona-crisis op onze economie. Het valt op dat de horeca en cultuursector veruit het meest getroffen zijn en dat de zelfstandigen en kleine bedrijven het veel moeilijker hebben dat de KMO’s en grote bedrijven.  De zeer sterke vermindering van zakenreizen, toerisme en toename van thuiswerk , weegt des te meer op de brusselse horeca . Het valt te vrezen dat dit laatste een structureel probleem wordt. Zoals altijd zal de crisis de noodzaak om  zich aan te passen aan de gewijzigde omstandigheden versterken en dit niet alleen in de horeca. 

Bij de meeste bedrijven is de liquiditeitscrisis nog niet acuut dank zij de genomen maatregelen. Het valt te vrezen , mocht de tweede golf even zwaar toeslaan,  dat veel meer bedrijven in liquiditeitsnood zullen verkeren. In de lente werden afspraken gemaakt met de banksector om leningen te verstrekken aan ondernemingen en organisaties met staatswaarborg. Tot heden werd hiervan quasi niet gebruik van gemaakt (slechts 1,5 miljard €) ondanks het feit dat er nog steeds een groei is in de kredietverstekking aan bedrijven. Indien er tot heden weinig vraag is voor deze kredieten , dan is dit een goed teken. Echter indien de banken weigerachtig zijn om dergelijke kredieten te verstrekken , dan moet dit dringend nader onderzocht worden. Dit was immers niet de afspraak.

Opvallend is ook dat de gedaalde consumptie maar in zeer beperkte mate te wijten is aan een verminderd inkomen. De opgelegde regels, de sluiting van bepaalde activiteiten, vrees voor besmetting zijn de voornaamste oorzaken. Daarnaast is de spaarquote in België sterk gestegen. Van zodra de corona-vrees voorbij is, mag men dus veronderstellen dat er een sterke inhaalbeweging zal komen.  

De gouverneur stelt in zijn conclusies: 

– dat uiteraard de strijd tegen de pandemie nu absolute voorrang krijgt en dat voorschrijdend inzicht ons moet helpen om in de komende maanden de crisis nog beter te bedwingen

– dat in 2021 nog ondersteunende maatregelen nodig zullen zijn, maar ze moeten zeer doelgericht en tijdelijk zijn.

– dat blijven lenen om onze comsumptie op peil te houden, niet blijvend kan duren en de limieten sneller kunnen voorkomen gedacht.

– dat dus een selectief relancebeleid nodig is.

Zolang geld lenen voor de overheid gemakkelijk blijft en de rente zeer laag is, zullen vele politici niet de druk voelen om structureel iets te veranderen aan de bestaande toestand.

Waarom het de burgers moeilijker maken, als we zo tijdelijk verder kunnen. 

Wat zijn de uitdagingen?

– De staatsschuld kan niet verder blijven stijgen met een ritme dat fors boven onze economische groei ligt. In het Economisch Tijdschrift van de Nationale Bank publiceerden drie economen onlangs een interessante studie over de vraag wat een veilige bovengrens is voor de staatschuld. Ze stelden vast dat die grens rond de 120% van het BBP ligt. Die grens hebben we nu bereikt. 

– De crisis heeft de aanpassingen die nodig zijn aan ons economisch weefsel, de zorgsector, de staatsstructuur, de politieke cultuur en de arbeidsmarkt bloot gelegd. 

 Alleen door de moed te hebben om hieraan te werken, zullen we onze groei en dus de toekomst van onze kinderen kunnen verzekeren.  

-Om een redelijke economische groei van ongeveer anderhalve procent  aan te kunnen houden moeten we op lange termijn denken, toekomstgericht investeren en activiteiten die geen toekomst of toegevoegde waarde hebben niet (verder) ondersteunen.  Het verleden heeft getoond dat wél geld blijven steken in activiteiten zonder toekomst niet loont. Denk aan de steenkoolmijnen, de Waalse staalsector tot en met de ondergang van Sabena) . 

-Een volgende crisis vergt een andere aanpak, waarbij snel en kordaat kan gewerkt worden. Ons sociaal overlegmodel schiet op dat vlak vandaag tekort..    

De regeringsverklaring biedt een antwoord op tal van bovenstaande vragen. Tijd om die beleidsintenties in de volgende maanden en jaren om te zetten in concrete realisaties. 

Jacques Cornette

Link naar artikel in tijdschrift Economische Tijdschrift september 2020 van de Nationale Bank:

https://www.nbb.be/nl/artikels/de-overheidsschuld-veilig-bij-elk-groeitempo