Nieuwjaarsboodschap
Beste kiezers en sympathisanten,
2022 zal ons allen bijblijven als het jaar van de energiecrisis en het Oekraïneconflict. Voor mij niet in het minst. Als voorzitter van de commissie Energie & Klimaat, maar ook voor mij als wereldburger actief als internationaal ondernemer.
We zijn ons ervan bewust geworden dat noch bevoorradingszekerheid in energie noch veiligheid in Europa als verworven mogen beschouwd worden.
In de commissie Energie hebben we niet alleen de regeringsinitiatieven omtrent steun aan burgers en bedrijven besproken en gevalideerd. We bogen ons ook over de prijsvorming en de kostprijs van de energietransitie. Pasklare wonderoplossingen bestaan niet. Wel groeit het bewustzijn, dat we op lange termijn moeten plannen en dat we verschillende energiebronnen moeten aanspreken om geopolitiek minder kwetsbaar te worden. Ik legde ook diverse contacten met collega’s uit Frankrijk, Finland, Nederland en Duitsland om hun uitdagingen en aanpak beter te leren kennen. We konden ook vaststellen dat de energiemarkten in crisissituaties niet optimaal functioneren. De overregulering leidde mee tot abnormale prijspieken en speculatie. Ik ben ervan overtuigd dat we meer Europese sturing in het energiebeleid nodig hebben.
Kernenergie is terug van weggeweest. Er ligt een wetsvoorstel van mij en collega Marianne Verhaert klaar om de wet op de kernuitstap te veranderen om de nieuwe generatie van kleine modulaire kerncentrales mogelijk te maken.
Méér dan ooit ben ik overtuigd dat ambitieuze doelstellingen én een duidelijke lange termijnvisie voor energietransitie noodzakelijk zijn, maar ook dat beiden niet volstaan. We moeten een realistisch en concreet traject uittekenen met wind en zonne-energie, maar ook met kernenergie. Frankrijk en Nederland zitten op dezelfde lijn. Het zou goed zijn dat we de kennis die we sinds de jaren ’70 van de vorige eeuw op nucleair vlak opbouwden, verder kunnen valoriseren. Niet alleen bij de exploitatie van kerncentrales, maar ook bij ons internationaal erkend Studiecentrum voor Kernenergie (SCK) te Mol.
Wat betreft gas en olie – die ook in de toekomst nog een belangrijke rol zullen spelen in industriële omgevingen – is geopolitiek de spelbreker. Dat agressie en oorlog veroordeeld moet worden en tot sancties leiden, hoeft geen betoog. We moeten ons echter durven de vraag stellen of de aanpak van dit jaar de gewenste resultaten heeft opgeleverd: hebben de opgelegde sancties het juiste effect gehad? Of is de handel in gas en olie vanuit Rusland gewoon verlegd naar Azië, en strijkt men daar het voordeel van op van deze nieuwe situatie? Europa schiet op dat vlak vooralsnog tekort. We zijn nog geen wereldmacht.
We moeten realistisch zijn, maar tegelijk hoop uitdrukken dat een desescalatie en/of vredesonderhandelingen in het verschiet liggen. Oorlog vernietigt niet alleen militaire infrastructuur, maar ook een samenleving. Oorlog verwoest levens en menselijke relaties. Tijdens de zomer heb ik – buiten de schijnwerpers en sociale media – een kort bezoek gebracht aan Oekraïne om het managementteam van de onderneming die ik 30 jaar geleid heb, een hart onder de riem te steken. Ondanks de moeilijke werkomstandigheden gaat het leven verder, al zijn medewerkers uitgezwermd over het hele land en vaak gescheiden van hun partners.
Als lid van de commissie Financiën heb ik gezien hoe moeilijk het is om met een regering bestaande uit zeven partijen het beloofde hervormingsbeleid te voeren en de begroting opnieuw richting evenwicht te sturen. Kleine stappen werden gezet waarbij het de verdienste is van Alexander De Croo zulks mogelijk te maken ondanks een opeenvolging van crisissen en de moeilijkheden die eigen zijn aan een multi-partijen coalitie.
Terecht schreef Bart Haeck in De Tijd van Oudjaar: ‘Een terugblik op 2022 leert ons dat we de wereld jarenlang door een te roze bril van gratis geld hebben gezien’. We moeten een rechtvaardig sociaal beleid voeren, maar dat is geen vrijbrief om te breed overheidsgeld rond te strooien. De overheid kan niet ongestraft blijven verdelen en herverdelen met een lege staatskas. Nieuwe uitgaven zullen in de toekomst opnieuw door besparingen elders gefinancierd moeten worden.
Voor velen beperkt de blik van regeren zich tot de resultaten van de volgende peiling. Moet het echter niet gaan over beslissingen en voorstellen waarvan je denkt dat ze juist en haalbaar zijn en waarvoor draagvlak is bij de coalitiepartners om ze te realiseren? Zeker als het gaat over lastige keuzes in niet ideale omstandigheden waarbij altijd winnaars en verliezers zijn? Politiek gaat over de toetsing van vele verzuchtingen met de realiteit van de schaarste van middelen. Laten we niet vergeten degenen die werken en ondernemen om ons sterk sociaal zekerheidstelsel te financieren, voldoende erkenning te geven en te blijven stimuleren. Laten we aanvaarden dat wie regeert geen wonderen kan verrichten. Dat betekent ook dat het verhaal van oppositiepartijen enkel geloofwaardig is als zij met een dosis realisme hun verhaal brengen.
Sommige commentatoren wijzen op een algemeen pessimisme bij de bevolking. Als ik echter het enthousiasme en het dynamisme van de jeugd zie en het levensverhaal van mijn 95-jarige moeder voor ogen houd, komen de woorden van Napoleon (en de titel van mijn vaders bestseller) ‘Crisissen zijn uitdagingen’ in mij op.
Als liberaal en overtuigd Europeaan, geloof ik in onze veerkracht. Laten we daarom samen werken aan een toekomst voor allen. Ik geloof in de helende kracht van kunst en cultuur. Ik herinner me nog goed de kernvraag van het Cultuurjaar 1993 – Antwerpen was toen Culturele Hoofdstad van Europa: “Kan kunst de wereld redden?” Misschien is dat wat te ambitieus, maar kunst kan ons wel inspireren om te blijven streven naar het goeie, het mooie en het juiste.
Aan allen een goede gezondheid, veel energie en vreugde in een wereld die vrede en harmonie nastreeft.
Christian Leysen – Januari 2023
