Meer transparantie geldstromen. Meer verantwoordelijkheidszin.

(Bespreking begroting – 21 december 2021)

Vooreerst wil ik mijn appreciatie uitdrukken voor het werk van deze regering en in het bijzonder voor dat van staatssecretaris De Bleeker en haar team in deze moeilijke context..

• Het is in deze tijden geen evidentie een begroting voor te leggen. Een ondernemer weet dat zulks nooit een gemakkelijke oefening is.

• Een begroting is een juiste balans te vinden tussen noodzakelijke maatregelen enerzijds en nieuwe investeringen anderzijds, en dat terwijl ze ook een aanzet moet geven voor een aantal noodzakelijke hervormingen.

• Een begroting met de wil om het tekort terug te dringen in omstandigheden die nog steeds bijzonder moeilijk en bovenal onzeker zijn.

Een uitzonderlijke omgevingscontext

• Het voorbije jaar nam de regering de noodzakelijke maatregelen in het kader van de covid-pandemie.
• Zij beschermde wie dat nodig had (vb. dubbel overbruggingsrecht voor zelfstandigen, tijdelijke en gerichte btw-verlagingen).
• Ze nam maatregelen om het prille economisch herstel te ondersteunen (vb. verhoogde investeringsaftrek en taks shelter voor startende ondernemingen).
• Bovendien gaf ze de aanzet tot een aantal belangrijke hervormingen die de relance en vergroening van onze economie (onder meer vergroening van het bedrijfswagenpark) verder zullen versterken.

• Dit alles had een effect op onze economie en beschermde de inkomens van onze bevolking. Dankzij de maatregelen van de diverse regeringen werden vele faillissementen voorkomen. Bovendien namen tijdens de eerste drie kwartalen van dit jaar zowel het ondernemers- als consumentenvertrouwen weer toe en kwam de economische groei hoger uit dan verwacht (6%). België zat zelfs bij de betere leerlingen van de Europese klas (EU gemiddelde 5%).

• Maar naarmate we dichter bij het einde van het jaar komen moeten we vaststellen dat de onzekerheid opnieuw sterk toeneemt. Het economisch herstel wordt steeds meer afgeremd door onder andere een krapte op de arbeidsmarkt, internationale aanvoerproblemen, een toenemende inflatie en stijgende energieprijzen.

• Daarbovenop komt de vierde golf die over het land rolt en de nieuwe omikron-variant die zorgen baart.

• Dàt is de context waarin we naar deze begroting moeten kijken.

Begroting 2022

• Zoals ik in mijn inleiding al aangaf, denk ik dat dit een te verantwoorden begroting is. Een begroting die het tekort terugdringt maar ook voorziet in maatregelen en investeringen om het economisch herstel verder te ondersteunen.

• Zo neemt deze regering een aanzet tot een aantal noodzakelijke arbeidsmarkthervormingen om langdurige arbeidsongeschiktheid tegen te gaan, onder meer door verdere responsabilisering van alle stakeholders. De mini taks shift, en in het bijzonder het afbouwen van de bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid, zal helpen om het probleem van de promotieval tegen te gaan en betekent een concrete lastenverlaging voor zij die werken.

• Verder vindt deze regering een evenwicht tussen nieuwe maatregelen en besparingen enerzijds en investeringen en een deel nieuw beleid anderzijds. Met als gevolg dat het tekort op korte termijn wordt teruggedrongen. Zo worden bijvoorbeeld, zoals ook gevraagd door de Nationale Bank, steunmaatregelen waar mogelijk afgebouwd, maar wordt er wel een slag om de arm gehouden om in te grijpen indien nodig. Op langere termijn vertoont deze federale begroting een ambitie om de financiële huishouding van de federale overheid weer aan te zuiveren via een duidelijk meerjarentraject.

• Is dit een perfecte begroting? Nee.

• Hadden wij op een aantal vlakken meer willen doen? Ja.

• Maar dit zijn dit zijn wel belangrijke stappen voorwaarts.

• De Europese Commissie deelt die mening en bevestigt dat deze begroting in lijn is met haar aanbevelingen.

Uitdagingen

• Maar dat wil uiteraard niet zeggen dat onze overheidsfinanciën weldra in kalmer vaarwater komen.
• De weg naar een begrotingsevenwicht is lang. De ingezette lijn moet consequent worden gevolgd.
• De houdbaarheid van onze overheidsschuld blijft de meest prangende uitdaging. De afbouw is niet alleen essentieel om terug ademruimte te creëren om toekomstige economische schokken op te vangen. Het is ook een verplichting aan de volgende generaties. 
• Hierbij is het in de eerste plaats van belang dat we onze spending drift in toom houden. De lage rentes en het tijdelijk opschorten van de EU-begrotingsregels lijkt voor sommigen een vrijgeleide te zijn om belastinggeld door ramen en deuren te gooien.
• De spending reviews die de staatssecretaris introduceerde, zullen zeker helpen om deze drang onder controle te houden.
• Ze mogen wat mij betreft verder versneld en meer uitgebreid worden.
• Ze verdienen het om ingepast worden in een meerjarenanalyse en begroting.
• Ze zorgen er dus voor dat we de versleten kaasschaaf voor eens en voor altijd opzij kunnen leggen.

• Daarnaast is het ook belangrijk dat iedereen zijn bevoegdheden ten volle uitoefent en daartoe ook financiering voorziet. Dit vereist allereerst meer transparantie over wie voor wat verantwoordelijk is, en waar de centen ervoor vandaan komen. Ik denk hierbij aan de verstrengeling van uitgaven en verantwoordelijkheden tussen federale en regionale overheden is, of aan het kluwen van geldstromen in en rond de sociale zekerheid. Ik denk wat het eerste element betreft bijvoorbeeld aan de financiering van de vaccinatiecampagne waarbij nu moet worden onderhandeld met de gemeenschappen over de verdeling van de kost of de discussie over de plastiekbijdrage met de gewesten. Zij die roepen om meer regionale bevoegdheden moeten hun verantwoordelijkheid nemen en er de lusten maar ook de lasten van dragen.

• Wat de sociale zekerheid betreft, herhaal ik de noodzaak tot hervormingen op de arbeidsmarkt, in de ziekteverzekering en de pensioenen om die sociale zekerheid toekomstvast te maken. Die hervormingen zoals afgesproken in het regeerakkoord moeten ook gepaard gaan met een vereenvoudiging van het kluwen aan instellingen en het transparanten maken van de diverse geldstromen. Het kan het draagvlak ervan in dit parlement, dat jaarlijks met de glimlach de rekeningen mag goedkeuren, en bij de burger, die voor zijn solidariteit ook verantwoording mag verwachten, alleen maar vergroten.

Eerlijke en te verantwoorden fiscaliteit

• Bij wijze van besluit wil ik nog opmerken dat dit streven naar gezondere overheidsfinanciën gepaard moet gaan met een gedegen en breed gedragen fiscale hervorming.

• Een eerlijke fiscaliteit is voor ons in de eerste plaats een eenvoudige fiscaliteit, die de burger begrijpt en waarin uitzonderingen en gunstregimes tot een minimum beperkt zijn, en niet de regel worden.

• Ten tweede is een eerlijke fiscaliteit er één die dient om de kerntaken van de overheid mogelijk te maken. Maar niet om de overheid te overladen met tal van nevenopdrachten. Een billijke fiscaliteit dus, die toelaat het overheidsbeslag te verminderen en onze economie wendbaar te houden. Nederland toont dat het perfect mogelijk is om een lager overheidsbeslag te combineren met economische dynamiek en adequate sociale bescherming.

• Tenslotte kan ik enkel herhalen dat we rechtvaardige herverdeling enkel kunnen waarmaken als we midden- en hogere inkomens niet kapotbelasten, wat het initiatief om te ondernemen alleen maar zou fnuiken. Enkel door te groeien en bijkomende welvaart te creëren, kunnen we middelen vrijmaken om solidariteit te betuigen met wie het moeilijk heeft.

• Politiek is de kunst om het gewenste met het mogelijke te verzoenen. Deze begroting toont wat mogelijk is op dit moment, en waar we wensen naar toe te gaan. Niet door blind de revolutie te prediken, maar langs de wegen van geleidelijkheid. Onze fractie zal deze begroting daarom goedkeuren..