Evenwicht tussen fiscus en belastingsplichtige herstellen

De afgelopen jaren kreeg de belastingadministratie verschillende extra instrumenten om belastingbetalers beter te controleren. Dat leidde tot meer inkomsten, maar ook tot een cultuur van wantrouwen. Open Vld Kamerlid Christian Leysen diende samen met MR-fractieleider Benoit Piedboeuf  daarom een resolutie in om de rechten van de belastingplichtigen te ondersteunen en versterken: “We moeten het evenwicht en het vertrouwen tussen fiscus en belastingplichtige herstellen.”

De resolutie wordt ingeleid in de Commissie Financiën dinsdag 28 maart..

Het fiscaal contract tussen staat en burger staat of valt met de naleving van de fiscale regels: de zogenaamde tax compliance. Drie elementen zijn cruciaal:  regels en procedures moeten eenvoudig zijn, handhaving en controles moeten correct verlopen en tenslotte moet er vertrouwen zijn. De afgelopen jaren nam de perceptie toe dat het evenwicht zoek is in het fiscaal contract tussen de staat en de belastingplichtigen. De hoge belastingdruk en complexe en regelmatig veranderende wetgeving zijn daar niet vreemd aan. Ook waren er een aantal hervormingen die de fiscus extra wapens op vlak van controle. Denk maar aan het proces “110” waardoor veel bezwaarschriften bij voorbaat worden geweigerd of de fiscale “Antigoon”-doctrine, die onrechtmatig verkregen bewijsstukken de facto toelaat. Het lijkt er nu op dat de slinger te veel richting repressie is doorgeslagen. Dat besef sijpelde ook door in het federale regeerakkoord van 2020, dat onder andere een charter van de belastingplichtige aankondigde.

Deze resolutie wil de regering aanzetten om vaart te zetten achter het herstel van het fiscale vertrouwen en wel op drie vlakken: rechtszekerheid, rechtsbescherming en taxificatie.

Op het gebied van rechtszekerheid is de wettelijke verankering van het vertrouwensbeginsel in het fiscaal recht cruciaal.

Op het gebied van rechtsbescherming dringen tal van maatregelen zich op:

–Fiscale procedures moeten eenvoudiger en eenvormiger. De invoering van een globaal procedurewetboek moet een einde maken aan het huidige kluwen.

–De openbaarheid van bestuur van de fiscus moet worden uitgebreid. De belastingplichtige moet in staat zijn een enig belastingdossier in te kijken, in plaats van verschillende belastingdiensten te moeten aandoen. Ook moet de wet op de openbaarheid van bestuur worden aangescherpt. De fiscus kan zich vandaag al te veel verschuilen achter vage weigeringsgronden.

-Het aantal “fiscale verklikkingen” stijgt elk jaar en daarom is een duidelijk wettelijk kader voor een fiscale klokkenluidersprocedure dringend nodig.

-Er is nood aan een transparant en eenvormige sanctieregeling om de gelijke behandeling van belastingplichtigen te garanderen. Het Rekenhof stelde in een recent rapport nog vast dat eenzelfde fiscaal risico niet overal met dezelfde waarschijnlijkheid wordt gecontroleerd.

-Er moet een Comité F worden opgericht, dat toezicht houdt op de gelijke behandeling van belastingplichtigen en op de uniforme interpretatie van de fiscale wetgeving.

Op het gebied van de “taxificatie”; het herstel van vertrouwen tussen administratie en belastingplichtige.

-De organisatie van een Staten-Generaal van de fiscaliteit waarin het volledige fiscale veld overlegt.

-De verdere uitbouw van het horizontaal toezicht. Dat wordt bij Vlabel in Vlaanderen al toegepast bij de waardering van onroerende goederen. Expert-schatters die een Vlabel protocol hebben voeren waarderingen uit die sowieso worden aanvaard door Vlabel. Dat kan op federaal vlak ook worden ingevoerd bij onroerend goed, vruchtgebruik, transfer pricing.

-Een constructief controlebeleid dat gebaseerd is op een consensus in plaats van een conflictmodel. Bijvoorbeeld door de invoering van preventieve controles bij start-ups op aanvraag van de belastingplichtigen om na te gaan in hoeverre de ondernemer zijn fiscale zaken afhandelt en hoe eventueel kan bijgestuurd worden.

Christian Leysen: “Met deze maatregelen kan het conflictmodel plaatsmaken voor een consensusmodel. Belastingen betalen is nooit leuk, maar als we de belastingplichtige anders behandelen kan het wel op een makkelijkere en rechtvaardigere manier gebeuren. Dat realiseren is al een fiscale hervorming op zich.”