Europa betaalt rekening machtstrijd VS-China
(Tussenkomst bespreking begroting – 20 december 2022 -speaking notes)
geachte collega’s,
Voormalig D66-kopman Hans Van Mierlo verklaarde ooit dat de begroting veel weg heeft van een deken in de winter:
“als de één hem naar zich toe trekt, ligt de ander in de kou.”
Begrotingen maken is altijd lastig. Ik kan daar als ondernemer over meepraten.
Als het economisch voor de wind gaat is het wat makkelijker.
In economisch barre tijden zoals vandaag is het een bittere pil.
Ik heb veel kritiek gehoord van de oppositie. Over wat men allemaal niet had gedaan. Sommigen uit de oppositie stelden dat zelfs lopende zaken beter zouden zijn dan dit begrotingsakkoord. Wat had de oppositie wél gedaan? De BTW op energie niet verlaagd? Geen basispakket energie voorzien? Had men de competitiviteit van onze bedrijven en de koopkracht van onze gezinnen niet ondersteund?
Ik herinner me levendig wat we hier in lopende zaken allemaal hebben laten passeren, en hoe we sinds 2007 ettelijke jaren verloren in die lopende zaken.
Er had véél kunnen hervormd worden.
Deze regering is aangetreden in volle coronacrisis na een periode van twee jaar zonder hervorming en zonder begroting. Goed, het is wat het is en de verantwoordelijken voor het voortijdige einde van de Zweedse regering moeten maar in de spiegel kijken en zich vandaag afvragen of die uitstap een goed idee was.
Tegelijk moeten we allemaal ook erkennen dat dit land sinds lang – los van coalitiesamenstellingen – een te zware budgettaire last voor zich uitduwt.
De houdbaarheid op lange termijn staat onder druk.
Vandaag zetten we enkele stappen in de goede richting.
Ik wil hier ook Eva De Bleeker, de vorige staatssecretaris van Begroting, danken voor het geleverde werk.
Ik wens ook mevrouw Bertrand veel moed, doorzettingsvermogen en succes.
Ik dank ook de premier voor zijn diplomatie en zijn leiderschap. Blijven doorrijden Alexander, zelfs al zit de wind nu zwaar op kop.
`
Collega’s,
Voorgaande sprekers hebben het al gehad over de impact van covid 19, Oekraïne en de energiecrisis.
Ik ga hun woorden niet herhalen.
Laat me even focussen op het geopolitiek en macro-economisch kader.
We drijven als klein land mee op de golven van de wereldeconomie. Zo is de Oekraïne oorlog eigenlijk ook het strijdtoneel van een breder conflict tussen de VS en China met als inzet de wereldhegemonie.
Europa betaalt daarvan de rekening: vandaag op vlak van energie en de opvang van vluchtelingen, morgen voor de wederopbouw.
De VS zit in een zetel. Ze zijn energie-onafhankelijk dankzij schaliegas en laten hun defensie-industrie draaien. En ze kunnen een protectionistisch beleid voeren. Deze crisis bewijst de noodzaak van een sterkere en slagkrachtigere Europese Unie.
De macro-economische vooruitzichten zijn niet rooskleurig.
Volgens de recentste cijfers van de Nationale Bank zouden we vanaf het volgende kwartaal opnieuw groeien.
Geen recessie dus, maar niet de eerder verhoopte groei.
De inflatieverwachtingen voor 2023 worden gelukkig terug met één cijfer voor de komma geschreven, maar blijven te hoog..
Topbankier Georges Ugeux zei dit weekend over die inflatie dat ze is zoals tandpasta:
“Zodra die uit de tube is, krijg je hem er eigenlijk niet meer in.” Rentestijgingen kunnen een stuk helpen, en dat gebeurt nu.
Maar ook dat heeft natuurlijk ook zijn gevolgen voor het rentepeil. Het ziet er naar uit dat er verdere rentestijgingen aankomen.
Met alle gevolgen van dien.
De begroting 2023 komt niet uit de glazen bol van madame soleil.
Het is een werkinstrument dat naar best vermogen op basis van een aantal parameters en variabelen een inkomsten- en uitgavenkader bepaalt.
De voorbije drie jaren toonden aan hoe relatief dat kader is.
We moeten dus alert en wendbaar zijn en blijven.
Mijn collega’s zijn in de commissies dieper ingaan op elk beleidsdomein.
Ik beperk me tot enkele hoofdlijnen.
De federale regering wil ook in 2023 bescherming bieden in onzekere tijden.
Ze wil burgers, zelfstandigen en bedrijven bijstaan.
Ze wil de energiebevoorrading vrijwaren en de energiefacturen verlichten.
Ze wil de concurrentiekracht van KMO’s en ondernemingen vrijwaren.
Ze wil de welvaart in België veiligstellen voor de volgende generaties.
Op energiegebied : door het sociaal tarief te hervormen. .
Door een accijnsverlaging op gas en elektriciteit voor de bedrijven.
Door de btw-verlaging op elektriciteit en gas aan te houden tot einde winter en deze nadien te koppelen aan een accijnshervorming.
Ze zal dat ook doen door bedrijven bij te springen door een loonkostenverlaging van 1 miljard euro.
Door een vermindering van de RSZ-werkgeversbijdragen. Door systemen van tijdelijke werkloosheid en een tijdelijk overbruggingsrecht “energie” in het eerste kwartaal van 2023.
Ze zorgt ook voor extra zuurstof aan de aanbodszijde van de arbeidsmarkt.
Naast de verhoging van het maximaal uren studentenarbeid zorgt de uitbreiding van de flexi-jobs.
Tegenover meeruitgaven staan besparingen en extra inkomsten.
Er wordt een extra jaarlijkse vaste inspanning ter waarde van 0,2% van het BBP geboekt, evenals een jaarlijkse variabele inspanning.
Naast de extra bijdrage van Fluxys en de solidariteitsbijdrage van de oliesector zal een belasting op de uitzonderlijke winsten in de energiesector de nodige extra inkomsten genereren om de energiemaatregelen mee te financieren. Ook komt er een tijdelijke maatregel om in afwachting van de uitvoering van de internationale minimumbelasting op multinationals (Pilar II) stappen vooruit te zetten.
Met andere woorden, er worden heel gericht extra inkomsten gezocht.
De middenklasse krijgt géén platte belastingverhoging opgelegd.
Het Rekenhof stelt terecht dat de Oekraïneprovisie slechts de kosten van het eerste semester dekt.
Dat klopt, maar de afloop van het conflict is uiterst onzeker. Bovendien is het koffiedik kijken naar de evolutie van de inflatie en de impact op de overschrijdingen van de spilindex.
Net zoals het afwachten is naar de evolutie van de energieprijzen om te kijken om de btw-verlagingen te evalueren in combinatie met bijgestuurde accijnzen.
Het monitoringcomité zal de richting aanwijzen die men met de begrotingscontrole zal uitgaan.
Het wordt rijden en omzien.
We moeten het ook hebben over de afstemming en coherentie van ons budgettair beleid van federaal niveau tot de regio’s.
In dit federale land heeft de federale regering de meestal twijfelachtige eer de begrotingscijfers aan Europa over te maken.
Op het eerste zicht zie je een systematisch spilzieke federale overheid.
Maar schijn bedriegt: van de 150 miljard euro die de Federale Overheid int, houdt ze slechts 15,3 miljard euro over om de uitgaven van haar administratie te financieren.
Door de bijzondere financieringswet is de federale badkuip zo goed als leeggelopen.
Het recente rapport van de Nationale Bank over de houdbaarheid van de overheidsfinanciën bevestigt dit en stelt dat de stijgende schuldgraad op regionaal niveau zorgen baart.
We kunnen in dit halfrond voor de zoveelste keer communautaire wafelijzers uitdelen, kaakslagen tellen of een zoveelste oproep voor solidariteit houden.
De harde realiteit is dat geen enkele ernstige poging om budgettair orde op zaken te stellen in dit land kans op slagen heeft zonder afstemming en samenwerking van en met de verschillende entiteiten.
De Europese Commissie formuleerde pertinente opmerkingen over de begroting 2023. De Commissie wees erop dat energiemaatregelen onvoldoende focus hadden en de prijsprikkels om energie te besparen wegnamen. Ook ECB-directeur Elisabeth Schnabel beaamde onlangs in een speech voor The Bank of England dit als een probleem waar alle Europese regeringen mee worstelen. Terwijl de ECB de rentes stevig optrekt om het inflatiemonster te stoppen, mogen overheden geen olie op het vuur gieten door met ongerichte stimuluspakketten.
In de mate dat bijsturing nodig is in Belgie in het kader van verlenging van steunmaatregelen, zal hier extra aandacht moeten besteed worden.
We moeten, ook in België, absoluut vermijden maatregelen te nemen die leiden tot permanente hogere inflatie. Dat werkt, zeker in combinatie met lage groei, ontwrichtend voor de economie. De waarschuwing van de Nationale Bank mag niet opnieuw leiden tot een rentesneeuwbal zoals in de jaren ‘80. Het is heel duidelijk. We kunnen ons niet eindeloos een weg uit de crisis lenen.
We moeten zorgen dat onze bedrijven competitief blijven. Export bedrijven hebben het moeilijk. Energieintensieve bedrijven des te meer : ze moeten niet alleen de vergelijking van de loonkosten met buurlanden doorstaan, ze ondergaan de volle laag van enorme prijsverschillen in energiebevoorrading in Europa… met bovenop een protektionistisch subsidie beleid inn de Verenigde Staten.
Dit is voor niemand binnen Vivaldi de begroting van zijn of haar dromen.
Maar dat is hoe coalitieregeringen die werken in dit land… en in andere landen.
Deze begroting biedt steun en perspectief in tijden van crisis.
Kritiek leveren is gemakkelijk, uitgewerkte en werkbare alternatieven die verder gaan dan sloganeske profilering met oog op een volgende verkiezing ontbreken. Ik heb die niet gehoord.
.
De volgende stap voor deze regering is doorpakken. Durven hervormen.
Werken moet meer lonen dan niet werken.
We moeten tekorten reduceren op weg naar een begrotingsevenwicht en schuldafbouw.
We moeten de welvaart van de huidige en de volgende generaties veilig te stellen en de klimaatuitdaging aan te kunnen.
Deze begroting verdient alle steun. Onze fractie zal ze dan ook met overtuiging goedkeuren.
Christian Leysen