Meer transparantie voor burgers over opgevraagde financiële gegevens

(tussenkomst in de Commissie Financiën omtrent wetsvoorstel betreffende de versterking en vereenvoudiging van het inzagerecht inzake het Centraal Aanspreekpunt van Rekeningen en Financiële Contracten (CAP), ingediend samen met collega-parlementslid Jasper Pillen 29.06.2022)

Steeds meer houdt de overheid ons burgers in de gaten. Op het eerste gezicht is dat niets nieuws, maar de snelle technologische evolutie doet de informatiemaatschappij steeds sneller groeien. Data is het nieuwe goud. Het hoeft daarom niet te verwonderen dat er ook goudkoorts heerst bij de overheid.

Dat extra paar ogen van de overheid biedt oplossingen voor veel problemen die onoplosbaar bleken. Dankzij allerhande cameranetwerken ontsnappen hardrijders niet langer aan hun verdiende loon, en worden tal van misdaden opgelost. Dankzij de verschillende kruispuntbanken en intelligente datamining wordt fraude ontdekt en bestraft. Dankzij het alziende oog geschiedt gerechtigheid. Het begrip ‘en stoemelings’ is op uitsterven na dood.

Maar er is ook een maar. Herinner u camera’s die in Antwerpen plots voor corona-inbreuken werden gebruikt, of warmtecamera’s die aan de kust op zoek gingen naar stiekeme tweedeverblijvers. Voor sommigen was corona als noodtoestand het perfecte excuus om te ver te gaan. We moeten altijd oppassen voor een hellend vlak waarin misbruiken mogelijk worden.

Vandaag worden niet alleen de whereabouts van ons alleen in de gaten gehouden, maar ook onze financiële wherewithal.

Sinds een tiental jaren kan aan via de fiscus aan de bank informatie worden opgevraagd over belastingplichtigen in het kader van een aanslag op basis van tekenen en indiciën en bij vermoedens van ontduiking. Om die opzoekingen te kunnen verrichten en niet steeds banken te moeten bevragen ontstond het CAP, het Centraal Aanspreekpunt. Het CAP kon door de fiscus bevraagd worden, nadat de belastingplichtige eerst om informatie werd verzocht.

In de loop van de afgelopen jaren werd de werking van het CAP verder uitgebouwd.

In 2015 werden belastingplichtigen met buitenlandse rekeningen verplicht om daar melding van te maken bij het CAP en dit werd nog versterkt door de CRS en FATCA akkoorden.

Vanaf 2016 werden de rekeninggegevens ook consulteerbaar door notarissen in het kader  van nalatenschappen. Ook het CFI (de Cel voor Financiële Informatie) kreeg toegang, net zoals de rechtbanken en het openbaar ministerie. Allen weliswaar na een met redenen omkleed onderzoek.

Sinds 2018 kan ook het DAVO het CAP bevragen, net zoals de gerechtsdeurwaarders.

In 2021 volgde een verdere uitbreiding in het kader van de wet om justitie menselijker, sneller en straffer te maken. Ook vrederechters, strafuitvoeringsmagistraten, gevorderde politiediensten bij de uitvoering van een veroordeling, het COIV (centraal orgaan voor de inbeslagneming en veroordeling) en de handelsrechtbank kunnen thans gebruik maken van het CAP.

België beschikt thans over een erg ruim aantal overheidsdiensten die een zicht hebben op het hebben en houden van de belastingplichtige.
Dat is ook nuttig als we er terroristen mee kunnen opsporen, drugsgerelateerde ondermijnende economie mee kunnen blootleggen en alle mogelijke vormen van fraude mee kunnen bestraffen.

Het wordt evenwel problematisch als de privacy van de burger in het gedrang zou komen, misbruiken en willekeur aan het licht zouden komen en het vertrouwen van die burger in de overheid zou worden beschaamd. Wie bewaakt dan de bewakers?

Vandaar dat de Open Vld-fractie hier een wetsvoorstel neerlegt om meer checks and balances in te bouwen in het gebruik van het CAP.

Vooreerst willen we dat informatieaanvragen voortaan 10 jaar in plaats van 5 jaar worden bijgehouden. Zo wordt deze termijn gelijkgetrokken met de bewaartermijn van de financiële gegevens zelf door het CAP.

Ook willen we de termijn van het inzagerecht kan worde uitgeoefend ook op 10 jaar brengen. De huidige termijn van 6 maand is niet redelijk.

Ten derde willen het de belastingplichtige makkelijker maken om de raadplegingshistoriek van zijn gegevens te consulteren middels een digitaal platform. Het moet sneller en eenvoudiger kunnen, al moet een schriftelijke melding ook mogelijk blijven voor zij die dat verkiezen.

Tenslotte willen we, in overeenstemming met artikel 15 van de Algemene Verordening Gegevensbescherming, ook expliciet de doeleinden van de raadpleging laten opnemen.

Dit wetsvoorstel wil met betrekking tot dat digitaal platform geen details vastleggen, maar de uitwerking ervan zoveel mogelijk open laten aan de NBB.

In de strijd tegen fiscale fraude en witwassen van geld is transparantie van bankgegevens absoluut verantwoord. Het houdt wel in dat burgers het recht hebben om te weten wie bankgegevens opvraagt bij het CAP en met welke redenen. Een overheid mag om goeie redenen transparantie verlangen van haar burgers, maar moet dan ook transparantie bieden over de manier waarop ze tewerk gaat. Het een kan niet zonder het ander. Dat is de geest van het wetsvoorstel over het CAP dat hier vandaag ingeleid wordt.

Lees hier het persbericht over ons initiatief: https://www.openvld.be/versterking_inzagerecht_van_burgers_in_opgevraagde_financi_le_gegevens