De Flows.be redactie kiest elke week iemand op die een dieper inzicht kan geven in de actualiteit. Weekend-interview van 24 april met Christian Leysen, Kamerlid voor Open Vld en voorzitter van de raad van bestuur van Ahlers en van het IT-bedrijf Xylos. ( Flows.be 24.4.2020 )

Op zijn website geeft de Antwerpse bedrijfsleider en politicus Christian Leysen (64) regelmatig vlijmscherpe beschouwingen weg. Ook nu in coronatijd. 

Flows: U zit nu bijna een jaar in het parlement. Bedrijfsleiders die u voorgingen – denk maar aan Fernand Huts, Peter Leyman en de onlangs overleden Philippe Bodson – waren daar snel uitgekeken. Hoe kijkt u terug op dit jaar?

Christian Leysen: “Politiek was mij niet onbekend want ik zetelde in het verleden voor Open Vld al in de Antwerpse gemeenteraad. Dit voorbije jaar was in elk geval een boeiende en verrijkende levenservaring en ik denk toch ook al een en ander bijgedragen te hebben. Een voordeel daarbij is alvast mijn leeftijd: ik hoef bij het benaderen van problemen niet meer aan carrièreplanning te denken. Daarnaast zijn er mijn temperament en mijn ervaring als bedrijfsleider. Zeker de eerste zes maanden heb ik veel tijd gestoken in dossiers zoals de overheidsbedrijven, energie en mobiliteit maar ook – en nog voor corona – in de financiering van de gezondheidszorg. Ik denk dat we op termijn naar meer zorgverpleging thuis moeten maar de wetgeving remt dat af. Dat gaat ons hier te ver brengen maar maatschappelijk moeten we naar meer thuisverzorging. In Azië vindt men het bizar dat wij onze oudere generatie niet thuis in familieverband verplegen maar dat we die mensen bijna colloqueren.” 

“Ik wil deze vijf jaar dit mandaat uitoefenen, nadien zullen we zien wat de noden zijn. Ik heb alvast ervaren dat we in dit land te veel partijen en te veel parlementsleden hebben en een te ingewikkelde staatsstructuur. Ik zag ook dat we vooral politici hebben die elkaar niet meer kennen. Er zijn bijna geen bruggen meer over de partij- en nog minder over de taalgrenzen heen. Dat komt deels omdat er geen nationaal kiesdistrict is, en deels omdat – mede daardoor – de media geen interesse meer hebben voor die andere landshelft. Zelf vertaal ik regelmatig mijn opiniestukken in het Frans en probeer ik mijn concullega’s te leren kennen. Alleen als je elkaar kent en praat kan er ook vertrouwen groeien. Een nationale kieskring zou een middel kunnen zijn tegen die fundamentele zwakte.”

In een land dat steeds verder uit elkaar valt? 

“Zo vreemd is dat niet. Men kan zoals in Duitsland een deel van de parlementsleden verkiezen in een nationale kieskring op nationale lijsten en met een proportionele vertegenwoordiging. Als we federale ministers hebben, waarom dan ook geen federaal verkozen parlementsleden?” 

“Met mijn leeftijd en ervaring hoop ik meer gezond verstand en meer ondernemingsrealisme in de politiek te brengen. Zo moeten we ons in de huidige crisis niet bezighouden met onderzoekscommissies maar wel oplossingen zoeken. Met vallen en opstaan. We moeten ook naar minder en betere wetten, en dus wetten afschaffen waar het kan. De overheid moet slanker, soepeler en sterk zijn.”

“Een van de zaken die in ons parlement zo zwaar doorweegt, is dat we te veel bezig zijn met het nieuws van de dag: de inhoud is dikwijls ondergeschikt aan scoren in de media. Zo zijn er al zowat driehonderd vragen gesteld over corona! Laat de overheid haar rol spelen. Openheid is nodig maar soms moet men ook, weg van de media, kunnen beslissen. En we moeten beseffen dat de overheid niet alles zal ‘oplossen’.”

U hekelt onze moeizame besluitvorming zeker nu in volle coronaperikelen. Zelf vergeleek u deze crisis met een ‘honderdjarige storm’. U waarschuwde dat het nooit meer back to usual wordt?

“Dit is een crisis die heel de maatschappij, en dus ook de bedrijfsvoering, treft en alle regels en werkwijzen in vraag stelt. Dit is een gezondheidsprobleem dat een grote wendbaarheid vergt op korte termijn en op langere termijn nieuwe tendensen in gang zal zetten. Zowel voor de bedrijven als voor de overheid.” 

“De Antwerpse haven heeft alvast zeer goed gereageerd met een taskforce met alle betrokken partijen. En kijk: plots zijn digitale douanedocumenten mogelijk. Dat moeten we dus ook zo houden. Maar hetzelfde zou gezegd moeten worden over onze arbeidswetgeving. We kunnen nu veel soepeler werken met bijvoorbeeld thuiswerk en tijdsbeheer. Ook dat moeten we dan durven herzien.”

De haven zelf suggereerde al dat deze crisis handelsstromen zal verleggen …

“In het eerste kwartaal heeft de haven de schok goed opgevangen. Er waren bij het uitbreken van de crisis wat meer zieken maar de operatoren zijn blijven draaien. We moeten tegelijk realistisch zijn: na de nog mooie kwartaalcijfers volgt een serieuze terugloop. Wat wij zeker niet mogen doen, is terugvallen op rigiditeit, ook niet voor wat betreft sociale verworvenheden.”

“De breakbulk heeft in het eerste kwartaal wel zeer sterk geleden, vooral door de handelsoorlog tussen China en de VS. Binnen dit plaatje zijn we nu door de coronacrisis ook meer gaan inzien hoe kwetsbaar we zijn geworden door de internationale interdependentie. Kijk maar naar de kwestie van de mondmaskers. Onvermijdelijk zal men nu proberen meer op een eigen Europese industrie te rekenen. Ook wij Belgen zullen voor een stuk dat huiswerk moeten maken om terug eigen industrie te brengen. Van handel en transport alleen kan je niet leven.” 

Eigen industrie? De Opel- en Churchillsite liggen er al tien jaar verlaten bij omdat het maar niet lukt daar enige maakindustrie te krijgen.

“Als iedereen nationalistisch gaat reageren, wordt dat moeilijk. Dit zal een stuk Europees beleid vergen waarbij ik terzijde wil opmerken dat wij allemaal in een moeilijke, dubbelzinnige spreidstand staan: aan de ene kant willen we goedkope arbeidskrachten aantrekken, aan de andere kant vrezen we daardoor ons eigen sociaal stelsel te ontwrichten. Maar eigen productie zal zich bijvoorbeeld baseren op nieuwe technologieën. Onder meer met dank aan 3D-printtechnieken en andere innovaties die structureel de productieprocessen zullen veranderen.” 

Een van de directe coronagevolgen lijkt alvast de versnelde digitalisering. Ik kan me voorstellen dat heel wat bedrijfsleiders nu ontdekken dat ze het met minder kantoorruimte kunnen doen.

“Het is evident dat de digitalisering versneld wordt. Veel mensen worden nu over de brug gehaald. Telewerken is plots normaal geworden. Zelf zal ik door meer teleconferenties heel wat verplaatsingen in de toekomst niet meer hoeven te doen. Voorheen moest ik veel meer tijd nemen om ergens op afspraken te komen. We moeten de digitalisering dus verder ondersteunen. Maar opnieuw: dit mag niet blijven steken in de rigiditeit van de sociale partners. We moeten de moed hebben om regels en wetten af te wegen op hun toegevoegde waarde.” 

Intussen zitten duizenden bemanningen wereldwijd vast, containerrederijen schrappen massaal afvaarten. Ziet u daar door corona een impact, bijvoorbeeld in verdere fusies of allianties?

“Corona is een gamechanger en een versneller van alle veranderingsprocessen, ook in de maritiem. Los van de vuistregels over de verhouding tussen economische groei en handel, is de bewustwording gegroeid dat de ecologische kostprijs moet worden verrekend. Tegelijk daalt nu door corona het volume van de wereldhandel, waardoor er sowieso minder ruimte is voor grote spelers maar wel ruimte voor verdere specialisering. Ahlers heeft daar al langer op geanticipeerd door zich regionaal te specialiseren, tegelijk te digitaliseren en de bedrijven bij te staan om de hele transportstroom te reorganiseren.” 

Ongetwijfeld zullen na corona de volumes voor een deel terugkomen maar ik ben ervan overtuigd dat de wereld na het herstarten niet meer dezelfde zal zijn. 

“Ik verwacht ook minder internationale handel omdat het grotere bewustzijn van kwetsbaarheid een impact zal hebben. We gaan ons niet meer voor honderd procent afhankelijk maken van een bevoorradingsbron in Azië. De Oost-Europese landen zijn daarop al aan het inspelen. Juist daarom moeten we naar een meer flexibele arbeidswetgeving om ondernemerschap en productie hier te lande meer kansen te geven. Zoniet gaan wij tegen de lamp lopen.” 

“We zijn kwetsbaar en we moeten wendbaar zijn voor de nieuwe uitdagingen. Het zal moeilijk zijn en het vereist dat we regelgevingen en procedures in vraag stellen. Ik hoop dat er de nodige realiteitszin bij de sociale partners zal zijn om daarmee soepel om te gaan ook in de post-corona periode. En dit zowel bij werkgevers als bij werknemers. Dit is misschien ook het moment om eens na te denken of we niet beter evolueren naar een eenheidsvakbond per sector zoals in Duitsland. Dan denken vakbonden ook meer na over de toekomst van hun bedrijf dan over de volgende sociale verkiezingen.”

Paul Verbraeken