De uitdaging voor de nieuwe regering is ook: een juist begrotingspad betreden.

(Tusssenkomst tijdens beleidverklaring van de Minister van Financien – 18 november 2020 )

In een West-Europees land als België dat een gemengde markteconomie combineert met een hoog overheidsbeslag vervult u als minister van Financiën een sleutelrol.

U bent mee de verkeersleider van de geldstromen tussen de diverse delen van onze samenleving.

U hebt een taak die uiterst noodzakelijk is maar daarom niet altijd even populair.

Als ondernemer heb ik in de voorbije 3 decennia ervaren dat de overheid al lang niet belasting heft  om het geld te krijgen dat het nodig heeft, maar dat de overheid altijd al het geld nodig heeft dat het krijgt.  

Keuzes maken, nee durven zeggen, re-alloceren van uitgaven, besparen om te investeren : die woorden lijken uit de parlementaire woordenschat verdwenen te zijn.

Vandaag, omwille van de pandemie, staan we nog een stap verder: de overheid heeft het geld uitgegeven dat er niet is, en zonder te zeggen van waar het zal komen, en wie uiteindelijk zal betalen.  Met de nulrente als toverstok !

Ik hoop dat we daar met deze regeringsploeg in de volgende jaren – met veel moed –  daar een einde aan maken. Om terug naar het uitgangspunt te gaan : belastingen heffen om op basis van keuzes het geld van de burgers zinvol en zorgzaam te besteden. Voor de financiering van de fundamentele overheidstaken, voor een te verantwoorden herverdeling van de welvaart.

Dat brengt me bij uw beleidsverklaring.

De FOD Financiën was tot een decennium geleden een ambtelijk anachronisme. Door het beleid van uw voorgangers, uit de huidige meerderheid en oppositie, kwam er een substantiële inhaalbeweging. Het is belangrijk dat u de kans krijgt om die beweging door te trekken. Belastingen zullen nooit iets aangenaams worden, maar heldere en duidelijke regels, billijke tarieven en een faire behandeling kunnen het wel acceptabel maken voor de belastingplichtige en zullen het fiscaal civisme versterken.

Om dat mogelijk te maken moet uw administratie kunnen werken op de meest efficiënt mogelijk manier.

Alles begint bij een verdere doordachte en doelgerichte digitalisering. Op alle niveau’s en processen binnen de organisatie en een gemakkelijke data-uitwisseling met andere overheden en actoren. De aanzetten gegeven in de beleidsnota voor 2021 tonen aan dat de juiste richting is gekozen. Het moet de opdracht van de FOD Financiën zijn om digitaal koploper te blijven en zo de richting aan te geven voor andere federale overheidsinstellingen. Op vlak van procesbeheer, gebruik van artificiële intelligentie maar ook bijvoorbeeld inzake open data of digitale facturatie. In de e-government strategie van de federale overheid moet de FOD Financiën mee de lead nemen.

Ook de burger moet daar ook het voordeel van hebben. Het eindpunt van die digitalisering is dat de belastingplichtige via bijvoorbeeld myminfin nog meer dan vandaag zijn fiscale historiek en alle fiscale data kan raadplegen en alle mogelijke handelingen kan doen. Dat het only once principe overal gerealiseerd is.

De digitalisering moet ook verder disruptie op vlak van regelgeving en procedures mogelijk maken. Tal van formulieren en aanslagen worden overbodig. Ik hoop dat dit voor minder ‘tick the box’ regels kan zorgen zoals de UBO-registers die goed bedoeld zijn, maar enkel tijd, energie en geld kosten.

Ik zie wat dat betreft wel een aantal zinvolle aanzetten in uw beleidsverklaring. Ik denk aan de vereenvoudigde derdenbeslagen, de vereenvoudiging van de regelgeving inzake hypothecaire kredieten.. De mogelijkheid tot een vereenvoudigde aangifte in de rechtspersonenbelasting. Ik ben verheugd over de vereenvoudiging van de accijnswetgeving die u aankondigt. Ik denk dat ik op dit vlak al een bescheiden maar symbolische aanzet  heb gegeven met mijn wetsvoorstel over de afschaf van accijnzen op geperst fruit in de buurtwinkel.

We moeten oppassen dat de vereenvoudigingen die aan de ene kant gerealiseerd worden, niet geannuleerd worden door de drang een fiscaal doelgroepenbeleid te gaan voeren. Gezinsfiscaliteit wil u aanmoedigen … maar tegelijkertijd pleit U om voortaan rekening te houden met nieuwe vormen van samenleven. Singles worden vandaag zwaar belast. Als we de gezinsfiscaliteit èn de nieuwe samenvormingsvormen willen bedienen, zal dat dan niet het begin zijn van een nieuw hoofdstuk fiscale compexiteit.

Het regeerakkoord stelt inzake adminstratieve vereenvoudiging heldere doelstellingen over de verschillende departementen. Hoe ziet u de concrete samenwerking met de andere collega’s om die doelstellingen te halen?

U spreekt in uw beleidsverklaring ook over de verdere uitbouw van interne controle en interne audit en over de toepassing van uitgavenanalyses. Het zou een goeie zaak zijn als we spending reviews en liefst nog een stap verder gaan:  een uitdagende en gedurfde maar niet minder noodzakelijke zero based budgetting  en die in  bestuurscultuur van de federale overheid integreren. Hoe ziet u dit proces van hernieuwd en eigentijds begrotingsbeleid concreet en hoe gaat u hieromtrent onder andere met de staatssecretaris van begroting samenwerken?

Le retour du coeur n’empèche pas l’inevitable nécessisté d’un retour de la rigueur. Rigueur budgettaire et financière. Mitterrand a pris deux ans pour l’accepter. Ik ga ervan uit dat deze regering hier niet zolang gaan wachten.

De mensen vragen zich trouwens vandaag luidop af : vanwaar komt het geld dat men nu zeer royaal uitdeelt. Is het niet teveel. Is het wel goed besteed.

 De superkern, het parlement, de regeringen zijn zeer royaal geweest de voorbije periode. 

Ik begrijp dat de nieuwe regering in snelheid genomen werd door de 2^de golf. Maar is het niet hoog tijd doelgerichter te werken, zowel bij naar tegemoetkomingen naar bedrijven en personen. Moeten we niet meer denken aan de post-covid tijd en rekening houden met gewijzigde levenspatronen en marktvraag in verschillende sectoren.

We willen toch niet een zombie-economie met staat die op een faillissement afstevent.

Een aantal van de werven die u ook in uw beleidsnota hebt aangehaald genieten mijn bijzondere aandacht:

Zo is er de strijd tegen de drugsmisdaad. Ik hoop dat u in samenwerking met de ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie de samenwerking verder intensiveert op dit vlak. Ik wil ook een lans breken dat u in 2021 werk maakt van een gestructureerd integriteitsbeleid binnen douane en accijnzen om de ondermijnende effecten van de drugshandel maximaal tegen te gaan.

Gezien de massale schaal waarop drugsgeld onze reguliere economie insijpelt is de stap naar fraudebestrijding met focus naar de grote internationale criminele organisaties bijzonder kort. De efficiente inzet van methodieken van datamining en artificiële intelligentie moeten leiden tot stappen vooruit in deze strijd.

Er wacht u ook een herculestaak om ons fiscaal landschap moderner, eenvoudiger en rechtvaardiger te maken én dat te doen op een maatschappelijk (sociaal en ecologisch) verantwoorde en economisch stimulerende manier. En dat zonder een verdere stijging van de fiscale druk.

Deze coalitie wil werken aan een nieuw België met krachtige deelstaten. Het fundament hiervan is een land waarin werken loont – zowel voor de burger als voor de overheid – door een verdere modernisering van onze arbeidsmarkt . De voorwaarde om via gerichte sociale maatregelen niemand achterlaten. Een land waarwe de overheid kostenbewust handelt en terug aanknoopt met begrotingsdiscipline. Dat vraagt duidelijk verder gaan dan intentieverklaringen. Het vraagt moed. Dat alles realiseren is onmogelijk zonder eigentijdse, eenvoudig opgebouwde en ondernemingsvriendelijke fiscaliteit.

Een verschuiving van de bovenmatig hoge lasten op arbeid naar andere vormen van fiscaliteit moet daarbij evident zijn. Solide voorbereidend werk om die omschakeling mogelijk te maken werd verricht door de Hoge Raad voor Financiën. Ik raad iedereen een goede lectuur hiervan aan, maar dan wel àlle conclusies.

Rechtvaardige fiscaliteit veronderstelt en betekent voor de burger ook dat de opgehaalde middelen  – efficient en zinvol worden aangewend. Daarom is een echt begrotingsbeleid nodig na een ongekende gezondheidscrisis –   en na 2 jaar beheer via voorlopigge twaalfden met een stuurloos en soms kwistig parlement. Efficiëntiewinsten, re-alloceren van middelen,  wegsnijden wat geen maatschappelijke verantwoordeing heeft of door anderen dan de overheid beter kan gedaan worden.

U kan rekenen op onze steun om de ambitie, die U in uw beleidsverklaring en nota waar te maken.

Christian Leysen

(Antwoorden van de Minister te verwachten tijdens de volgende vergadering van de Commissie Financiën)